LỜI NÓI ĐẦU
Con Dúi (hay còn gọi con Cúi, Chuột nứa) được xếp vào loại thức ăn
đặc sản, thịt ngon, mát, giàu đạm. Dúi là con nuôi mới, dễ nuôi, chi
phí đầu tư thấp (chuồng trại, con giống, thức ăn), ít nhân công, vòng
xoay vốn nhanh, ít rủi ro.
Hiện nay, nuôi Dúi là một mô hình chăn nuôi mang lại hiệu quả kinh
tế cao cho người nông dân. Dúi trong tự nhiên đang khan hiếm dần do săn
bắt nên lượng Dúi không đủ cung cấp cho thị trường nhất là các nhà
hàng, quán nhậu và các quán lẩu chuyên đặc sản Dúi…
Sau 5 năm nghiên cứu về con Dúi, đã thành công trong việc thuần hoá
và gây nuôi sinh sản vì vậy chúng tôi giới thiệu với bà con nông dân
một số kinh nghiệm về nuôi Dúi, với mục đích giúp người nông dân có cơ
hội tiếp cận để nuôi loại vật nuôi này.
Quá trình nghiên cứu đã được sự chỉ đạo và hỗ trợ tận tình của GS,
Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng. Nhóm nghiên cứu ( Trung tâm BDKT và ĐTN cho
nông dân Vĩnh Phúc) chúng tôi xin chân thành cảm ơn GS. Chuyên Gia
Nguyễn Lân Hùng! Xin trân trọng giới thiệu một số kinh nghiệm trong
nuôi Dúi sau đây để bà con tham khảo.
THỨC ĂN
Trong tự nhiên, dúi ăn chủ yếu rễ tre, măng tre và các loại cây
thuộc họ tre, nứa. Ngoài ra, dúi còn ăn các loại hạt, củ, quả, thân cây
khác, trong đó mía cũng là loại cây được chúng yêu thích…
Khi nuôi, bà con nên cho Dúi ăn các thức ăn gồm: cây họ nhà tre (măng bát độ, tre, trúc, bương…) lưu ý chỉ ăn thân cây, không ăn lá, cây họ nhà mía (cỏ voi, các loại mía… ) Dúi chỉ ăn phần thân cứng (đây là hai loại thức ăn hàng ngày bắt buộc phải có
khi nuôi Dúi). Ngoài ra, Dúi còn ăn một số loại thức ăn khác như: củ
khoai lang, củ sắn (củ mì), ngô (đây là phần thức ăn bổ sung cho Dúi
trong quá trình mang thai và nuôi con, và trong quá trình nuôi thương
phẩm).
Lưu ý: chỉ nên cho lượng thức ăn vừa đủ, tránh thừa thãi lãng phí;
đồng thời tránh tình trạng Dúi ăn lại thức ăn cũ đã bị hôi, thối, lên
men gây chứng đau bụng tiêu chảy.
Mỗi ngày, cho ăn hai lần vào sáng sớm và chập choạng tối. Cho thức ăn ban đêm nhiều hơn ngày vì Dúi thường đi ăn vào ban đêm.
KỸ THUẬT NUÔI DÚI SINH SẢN
1. Chuồng nuôi
Mỗi ô chuồng rộng khoảng 50cm x 50cm, xây tường cao 70 cm bên trong
tô xi măng thật láng hoặc ốp gạch men (gạch loại), nền bê tông hoặc lát
gạch. Chuồng thiết kế cho nuôi sinh sản, mỗi ô chuồng chỉ dùng cho một
con.
Khi thiết kế chuồng nuôi cần chú ý trong chuồng phải được mát về mùa
hè, nếu mái che lợp lá, đảm bảo thông thoáng nhưng ít ánh sáng rọi vào
chuồng. Bố trí làm chuồng ở khu yên tĩnh.
2. Kỹ thuật nuôi Dúi sinh sản
Đầu tiên, chọn cặp bố mẹ ưng ý nhốt riêng khoảng 5- 7 ngày. Sau đó, bắt con đực ra chuồng khác, để lại con cái. Khoảng 45 ngày sau Dúi mẹ sẽ sinh sản.
Khi Dúi mẹ sinh sản xong cần phải giữ yên tĩnh, không nên xem Dúi thường xuyên, hạn chế dọn dẹp chuồng cho đến khi con con mở mắt (khoảng
7 ngày). Lý do, khi con còn nhỏ Dúi mẹ hay tha con ra khỏi tổ mỗi khi
có người và Dúi rất nhạy mùi nên phản xạ với mùi lạ gây tình trạng cắn
chết con.
Khi Dúi đẻ nên cho Dúi ăn đầy đủ thức ăn: cỏ, mía và đặc biệt là tinh bột như khoai lang, bắp …
Khi Dúi con được khoảng 45 ngày nên tách Dúi con ra nuôi riêng để chuẩn bị cho Dúi mẹ đẻ lứa sau. Lúc này không nên cho Dúi mẹ ăn nhiều tinh bột vì Dúi mẹ sẽ mập ảnh hưởng tới khả năng sinh sản. Nên khống chế trọng lượng Dúi mẹ ở mức dưới 2 kg.
Cần phải kiểm soát việc sinh sản của Dúi, không nên cho Dúi sinh sản quá nhiều (cho dúi đẻ 3 lứa/năm là vừa).
Nên tách Dúi con ra nuôi riêng khoảng 7 tháng thì tiến hành chọn giống. Số Dúi quá mập hay quá ốm ta bán thịt. Không nên tiếc mà giữ lại vì số Dúi này sinh sản không tốt. Tốt nhất chọn giống giữa 2 dòng khác nhau để tránh trùng huyết
vì Dúi cùng bố mẹ sẽ tạo ra gen đồng hợp tử về gen lặn có hại về sau.
Khi tạo 2 dòng khác nhau tạo ưu thế lai, con sẽ lớn và tốt hơn bố mẹ.
Thông thường mỗi năm dúi đẻ 4 lứa, mỗi lứa 2-5 con, Dúi nuôi con rất
giỏi, hao hụt ít. Nên cho dúi ăn đầy đủ và đúng khẩu phần trước, trong
và sau khi sinh.
Dúi cái mang thai 45 ngày. Lúc mới ra đời dúi con không có lông và chưa mở mắt. Khoảng 10 ngày sau khi sinh dúi con mở mắt
và vài tuần sau sẽ mọc lông. Sau 01 tháng ở với mẹ, dúi con trưởng
thành và bắt đầu ăn được thức ăn như tre, mía… tuy nhiên, nên sử dụng
loại tre bánh tẻ hoặc mía tước sẵn vỏ… vì răng nó chưa khoẻ, lúc này nó
tự sống độc lập. Sau khi tách con thì nên ngừng cho Dúi mẹ ăn một ngày và sau 3 ngày thì kiểm tra và ghép đôi với Dúi đực để lấy giống cho lần tiếp theo.
* Một số chú ý khi chăm sóc Dúi sinh sản:
- Kiểm tra Dúi cái động dục:
Xách đuôi con Dúi cái lên kiểm tra nếu thấy bộ phận sinh dục của nó
có màu hơi hồng, đưa tay lên vuốt nhẹ thấy nó hơi lồi ra, có thể ướt bộ
phận sinh dục là con cái có biểu hiện động dục.
- Tiến hành gép đôi:
Chọn con đực ( nên chọn con đực có kích thước tương đương con cái
hoặc to hơn một ít ) thả vào chuồng con cái và quan sát nếu thấy con
đực và con cái quấn quýt với nhau thì để nguyên như vậy, nếu thấy con đực và con cái gằm ghè nhau thì thay con đực khác. Chú ý sau 2 ngày tiến hành quan sát con cái nếu thấy con cái có biểu hiện vú hơi căng, bộ phận sinh dục bắt đầu se lại thì con cái đã được đực. Nếu chưa quan sát quen thì tốt nhất để con đực và con cài ở với nhau trong vòng một tuần hoặc thấy con đực và con cái có biểu hiện gằm ghè nhau thì tách ra.
Chú ý: Khi ghép đôi con đực với con cái mà đã hợp nhau thì đánh dấu lại và lần giao phối sau nên sử dụng lại con đực.
Mỗi con đực có thể quản lý được tối đa là 5 con cái tuy nhiên điều này
còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của người nuôi và chu kỳ sinh sản của các
con cái (tốt nhất theo tỉ lệ 1 đực/ 3 cái là phù hợp). Vì vậy, khi bắt
đầu nuôi nên sử dụng một đực một cái, sau khi đã có kinh nghiệm thì
tăng dần số con cái lên.
Chăm sóc Dúi mang thai và sinh con: sau khi con cái được đực thì chú
ý chế độ cho ăn: phải đủ tre, mía, và bổ xung thêm ngô, khoai lang hoặc
củ sắn.
KỸ THUẬT NUÔI DÚI THƯƠNG PHẨM
1. Chuồng nuôi
Làm chuồng nuôi thương phẩm, mỗi ô chuồng rộng khoảng 1,5 – 2 m2 trở
lên, xây tường cao 70 cm (dúi leo trèo kém), bên trong tô xi măng hoặc
ốp gạch men (gạch loại), nền bê tông hoặc lát gạch. Trong chuồng đặt
các ống cống nhỏ hoặc nhiều các gốc cây, số lượng này phụ thuộc vào mật
độ đàn nuôi thương phẩm chú ý mật độ càng nhiều thì cần nhiều các ống
và các loại gốc cây để chúng chú ẩn, tránh nhau, để không cắn nhau…
Chú ý: Có thể sử dụng chuồng nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản tuy
nhiên người nuôi Dúi cần phải nhận biết được khi nào con Dúi cái mang
thai và phải tách nó ra trước khi nó sinh sản, nếu không khi sinh sẽ bị
con khác ăn con hoặc có thể chính nó cũng ăn con. Khi sử dụng chuồng
nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản thì người nuôi phải chấp nhận hao hụt
đàn bố mẹ do trong quá trình nuôi chúng sẽ cắn nhau có thể sẽ bị chết.
2. Kỹ thuật nuôi Dúi thương phẩm
Cần chú ý phải cho ăn đủ thức ăn để tránh khi đói chúng cắn nhau.
Ngoài ra cần bố trí các vật trú ngụ sao cho phù hợp để hạn chế tối đa
chúng cắn nhau.
Chưa phát hiện dịch bệnh xảy ra trên dúi khi nuôi. Tuy nhiên nếu cho
ăn không đủ tre, mía, thì Dúi sẽ bị dài răng và thiếu nước sẽ bị chết
hoặc để Dúi cắn nhau không phát hiện nó cũng rất dễ bị chết.
PHÒNG TRỊ BỆNH Ở DÚI
Con dúi ít khi bị bệnh, nếu vệ sinh chuồng trại tốt, tránh ẩm ướt, quá nóng hoặc quá lạnh đều không tốt cho con Dúi.
Các bệnh thường gặp ở Dúi nuôi, gồm:
- Bệnh tiêu chảy:
Nguyên nhân do Dúi ăn lại thức ăn cũ, bị lên men (nhất là mía, vì
trong mía có hàm lượng đường, để lâu dễ lên men) hoặc uống nước bẩn,
lẫn tạp chất.
Bà con nên thường xuyên dọn thức ăn thừa mỗi ngày, căn lượng thức ăn
vừa đủ để Dúi ăn hết. Nên cho thức ăn đêm nhiều hơn ngày vì thói quen
của dúi là ăn đêm.
Khi phát hiện dúi bị bệnh tiêu chảy, sử dụng thuốc trị tiêu chảy
dung cho người nhưng với lượng thuốc bằng ¼- 1/5 so với người, trộn vào
thức ăn cho dúi ăn.
- Bệnh đau mắt:
Dúi thường chỉ quen ánh sáng tán xạ, nên với điều kiện anh sáng trực
diện hoặc chuồng trại quá nhiều ánh sáng sẽ khiến dúi dễ bị đau mắt. Vì
thế bà con nên che chắn chuồng trại tránh để ánh sáng chiếu trực tiếp
vào chuồng. Khi phát hiện dúi bị đau mắt, sử dụng ống tiêm bơm nước
muối loãng hoặc thuốc nhỏ mắt của người xịt vào mắt dúi sẽ khỏi bệnh.
- Bệnh ký sinh:
Giống như các loại gia súc khác như chó, mèo… dúi cũng dễ bị các
giống ký sinh tấn công như bọ chét, rận, rệp… vì thế khi nuôi cần lưu ý
khử trùng chuồng trại bằng thuốc xịt thông dụng.
Mời tham khảo thêm thông tin trong các bài viết trên trang web của chúng tôi, xin cảm ơn!
Tài liệu do Trại Dúi Lâm Đồng
sưu tầm và biên tập lại
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét